مطاف عشق

الامام علی- علیه السلام- صَوْمُ الْجَسَدِ الْإِمْسَاكُ عَنِ الْأَغْذِيَةِ بِإِرَادَةٍ وَ اخْتِيَارٍ خَوْفاً مِنَ الْعِقَابِ وَ رَغْبَةً فِي الثَّوَابِ وَ الْأُجْرَةِ و صَوْمُ النَّفْسِ إِمْسَاكُ الْحَوَاسِّ الْخَمْسِ عَنْ سَائِرِ الْمَآثِمِ وَ خُلُوُّ الْقَلْبِ عَنْ جَمِيعِ أَسْبَابِ الشَّرِّ.

امیرالمومنین علیه‌السلام فرمودند:
روزه بدن، نگاهداشتن آن از غذاها به اراده و اختيار جهت ترس از عقاب و رغبت در ثواب و پاداش است،
اما روزه نفس، نگاه داشتن حواسّ پنجگانه از همه گناهان و خالى بودن دل از جميع بدی هاست.

تصنيف غررالحكم و دررالكلم ص 176

ريخت و پاش سفره شب قدر …
اگر قرآن به سر مى گذاريم، هدف تنها اين نباشد كه خدا گناهان ما را بيامرزد، ما را به جهنم نبرد، ما را به بهشت ببرد. اينها ريخت و پاش سفره شب قدر است. وقتى يك دوستى سفره اى پهن مى كند، مائده الهى و مَأدبة الهى مى چيند، مهمان هاى خود را به بهترين وجه پذيرايى مى كند. وقتى مهمان ها برخاستند، سفره برچيده مى شود، آن ريزه هاى سفره را مى ريزند؛ مرغ ها آن ريزه هاى سفره را مى چينند.
ريزه سفره شب قدر اين است كه كسى نسوزد، به جهنم نرود. اينها شب قدر نيست. شب قدر آن است كه انسان طيّار گونه دست هزارها نفر را بگيرد و به بهشت ببرد. در دنيا رفتار او، گفتار او، سيرت او، سريرت او، سنّت او آموزنده باشد. هزارها نفر را زنده كند و در آخرت هم هزارها نفر را به همراه خود به بهشت ببرد. اگر ما بتوانيم در كنار سفره الهى و دولت قرآن بنشينيم، چرا در ته صفوف و صَفُّ النِعال قرار بگيريم به دنبال آن ريزه هاى سفره تكان ها باشيم كه از سفره تكانده شده چيزى به ما برسد.
حضرت آیت الله جوادی آملی، حرم جضرت معصمومه (س) ۸۵/۷/۲۱

يكي از اصحاب رسول اكرم (ص) به حضرت عرض كرد: مجلس شما بسيار شيرين و سودمند است ولي از مجلس شما كه بيرون رفتيم ديگر آن لذت و نشاط براي ما نيست حضرت فرمود: «إستعن بيمينك وأومأ بيده أى خطّ»: از دست خود كمك بگير يعني آنچه گفته مي‏شود بنويس.

اميرالمؤمنين (ع) وقتي از مسافرتي بر می ‏گشتند به حضور رسول خدا (ص) بار مي‏يافتند و سؤال مي‏كردند: چه آيه‏ ای نازل شده و در چه زمينه‏ ای هست، تفسيرش چيست. يا اگر حضرت نبود وقتی از سفر بر مي‏گشتند به دنبال امير مؤمنان مي‏فرستادند و ميی فرمودند در غياب شما اين آيه در اين زمينه نازل شد و معنايش اين است.

در شب های قدر چيزي بهتر از فراگيري علوم الهي، گفتن و شنيدن معارف دين نيست. تشكيل يا شركت در برنامه ‏هایی مانند جلسهٴ تفسير يا حديث يا احكام، كه خود سعادت و توفيقي است؛ و اگر چنين برنامه‏اي نداشت، امر به معروف و نهي از منكر داشته باشد و اگر نتوانست لااقل ذكر بگويد.

چيزی بالاتر از عالِم شدن و آگاه شدن نيست. علم است كه زمينه‏ ای براي رسيدن انسان به «عقل» ميی شود؛ انسان عاقل هم آسوده است و هرگز در عذاب نخواهد بود.

(منبع : آیت الله جوادی آملی، حکمت عبادات صفحه ۱۵۶ تا ۱۵۸)

پرخوری راه فهم را مسدود می کند!
- ماه مبارك رمضان فرصت مناسبي است براي پي بردن به اسرار عالم، بايد به همان مقدار غذايي كه نيروي انسان را تأمين كند بسنده كرد، هيچ كس با پرخوري به جايي نمي‏رسد.
- در تعبيرات اخلاقي اسلام آمده است كه: «ما ملأ آدمى وعاءً شراً من البطن»: انسان هيچ ظرفي را به بدي ظرف شكم پر نكرده است
- شكم كه پر شد راه فهم مسدود مي‏شود، انسان پرخور هرگز چيزفهم نيست و هرگز به اسرار و باطن عالم پي نخواهد برد. شكمبارگي، بي‏ارادگي و خمودي مي‏آورد و رعايت اعتدال در خوردن، سلامتي، طول عمر و نورانيت دل مي‏بخشد. خوردن بيش از حدّ، هم روح را سرگرم مي‏كند تا غذاي زايد، هضم شود و هم بدن را به سوخت و ساز بيشتري وادار مي‏سازد و سرانجام انسان را زودتر از موعد از پا در مي‏آورد، نوعاً انسانهاي پرخور، عمر طولاني ندارند.زياده‏روي در خوردن، بر كسالت و خواب مي‏افزايد.
- وقتي اصحاب رسول خدا (ص) حضور آن حضرت شرفياب مي‏شدند، حضرت از آنان مي‏پرسيد: «هل من مبشّرات» شب گذشته چه خوابي ديديد كه موجب بشارت باشد؟ انسان مي‏خوابد كه چيز بفهمد نه آنكه زياد بخورد تا بيشتر بخوابد.
- شخصي در محضر رسول خدا (ص) آروغ زد، حضرت فرمود: كمتر بخور شايسته نيست انسان آنقدر بخورد كه وقتي در جمع ديگران نشسته آروغ بزند: «أقْصِر من جشائك فإنّ أطول الناس جوعاً يوم القيامة أكثرهم شبعاً فى الدنيا» گرسنه‏ترين افراد در قيامت كساني هستند كه در دنيا سيرترين افراد بودند.
- در حالات امير مؤمنان (س) نقل شده كه حضرت روزي به باغبانش فرمود: غذايي داري؟ عرض كرد: غذاي ساده‏اي دارم كه شايسته شما نيست، از كدوي بي‏روغن غذايي تهيه كرده‏ام فرمود: حاضر كن! حضرت دستها را شست و آن غذا را ميل فرمود سپس به شكم خود اشاره كرد و گفت: شكمي كه با اين غذاي ساده سير مي‏شود! بدا به حال كسي كه شكم او وي را به آتش ببرد.
منبع : حکمت عبادات- صفحه ۱۲۷ و ۱۲۸

آیت الله جوادی آملی :
- وظيفه ما در اين ماه مبارک رمضان چيست؟ مرحوم ابن طاووس با اسناد متعدّدي از وجود مبارک سيد الشهداء (س)، از وجود مبارک اميرالمؤمنين(س) نقل مي‌کند که وجود مبارک پيغمبر(ص) روزي خطبه خواند، ـ حالا در بعضي از نقل‌ها دارد كه آخرين جمعه شعبان و در بعضي از نقل‌ها دارد که آخر شعبان بود ـ فرمود: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَة»، پس سالي که نکوست از بهارش پيداست. حالا اگر يک کشاورزي نتواند از اين بهار بهره ببرد ديگر خودش مسئول است! سال، سال نکويي است. بهترين بهره‌اي که ما در ماه مبارک رمضان مي‌بريم چيست؟ فضايل فراواني ذکر کردند، يکي از آنها اين است که آزادي از بهترين نعمت‌هاست، آزادي که انسان از قيد هوس و بردگي هوا و سلطنت شيطان بيرون بيايد، اين يک نعمت خوبي است. در همان خطبه شعبانيه فرمود: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَكُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِكُمْ فَفُكُّوهَا بِاسْتِغْفَارِكُمْ وَ ظُهُورُكُمْ ثَقِيلَةٌ مِنْ أَوْزَارِكُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِكُم‏»؛ فرمود شما در رهن هستيد سعي کنيد فکّ رهن کنيد.
- بيان ذلک اين است که هر انسان مديوني بايد رهن بدهد، اگر کسي بدهکار بود رهن مي‌دهد. در امور مالي وقتي به ديگران بدهکار بود، حالا يا سند خانه‌اش يا فرش خانه خود را رهن مي‌دهد؛ حالا اگر کسي «حق الله» به عهده داشت، او که نمي‌تواند بگويند فرش را در گرو مي‌گذارم، يا خانه‌ات در گرو است! بلكه خود شخص را گرو مي‌گيرند، اگر کسي «حق الله» بر عهده داشت، بدهکار بود، مديون بود، خودش را گرو مي‌گيرند؛ وقتي گرو گرفتند ديگر آزاد نيست. اين که مي‌بينيد بعضي‌ها مي‌گويند من نمي‌توانم زبانم را کنترل کنم يا چشمم را کنترل کنم اين بيچاره راست مي‌گويد، چون در رهن و در گرو اعمال خود است، مي‌گويد هر چه مي‌خواهم زبانم را کنترل کنم نمي‌توانم! نمي‌توانم؛ يعني در حد ضرورت، امتناع نيست؛ يعني سخت است براي او. سرّش اين است که آزاد نيست، اگر آزاد بشود که زبانش را کنترل مي‌کند، چشمش را کنترل مي‌کند؛ يا كسي مي‌گويد هر چه مي‌خواهم براي نماز شب پا بشوم نمي‌توام، او راست مي‌گويد، چون در گرو است وقتي که در گرو باشد ديگر به ميل خودش نمي‌تواند کار بکند. چه وقت انسان در گرو است؟ مادامي که «حق الله» را نداد، وقتي «حق الله» نداد، مديون بود، هر مديوني بايد گرو بدهد. گرو هم در مسائل اعتقادي و اخلاقي خود شخص است، نه مال او و فرش او! حضرت در آن خطبه شعبانيه فرمود: «إِنَّ أَنْفُسَكُمْ مَرْهُونَةٌ»؛ رهن اعمال شماست. «فَفُكُّوهَا بِاسْتِغْفَارِكُمْ»؛ فکّ رهن کنيد، شما دَين خود را بدهيد آزاد مي‌شويد، وقتي که طلب طلبکار را انسان داد آزاد مي‌شود. فرمود: «فَفُكُّوهَا بِاسْتِغْفَارِكُمْ»؛ آن وقت آزاد هستند.
(منبع : خارج فقه- جلسه ۹۵/۳/۱۲)