حجّ نشانه تمدّن و فرهنگ
حجّ از بارزترين تجلّيات تمدّن اسلامى مىباشد، بطوري كه خداوند مسجدالحرام را نشان هایى براى تحقّق اين تمدّن قرار داده است.
بدينوسيله اسلام اسوه، مثال و روشى براى بشريّت قرار داده كه او را به سعادت مىرساند، بدين خاطر هيچكس نمىتواند بگويد كه تشكيل چنين پيشرفت و تمدّن و فرهنگى بر روى زمين غير ممكن مى باشد. هنگامى كه پاى به مكّه معظّمه مى نهيد، در هنگام طواف به اطراف خود بنگريد، سياهان و سفيدان، ثروتمندان و فقرا، بزرگان و كوچك ها، عرب و عجم… همه و همه بدون هيچ اختلاف و تمايزى مشغول طواف به دور خانه خدا هستند.
بار ديگر اين منظره در عرفات، مشعرالحرام و منى تكرار مىشود، بطوري كه جمعيّت ميليونى مسلمانان با ملّيّت ها و رنگ هاى متفاوت را درحال اداى فرايض حجّ مشاهده خواهيد كرد.
حضرت امام حسين عليه السلام در دعاى عرفه خود به اين تصوير مترقّى اشاره مى كنند و مى فرمايند: “اى كسى كه به سوى او بلند است صداها با زبان هاى گوناگون.”
عليرغم اينكه اين تجمّع كه ملّيّت ها و زبان هاى گوناگون را در برمىگيرد، گوناگونى و تكثّر را به معناى واقعى ظاهر مى سازد، اسلام اين ملّت هاى گوناگون را به يك صورت و به يك شكل مى خواهد حتّى لباس هاى آنها را هم شكل و همسان مى سازد، اسلام مى خواهد تا همگان همين جملات “لبّيك اللّهمّ لبّيك، لبّيك لا شريك لك لبّيك…” را بر زبان جارى سازند و جهت حركت همه به يك سو باشد.
اين مثال زنده و عينى انسان را به امكان تشكيل تمدّنى كه تمام مردم را در زير يك پرچم جمع كند و در آن خبرى از اختلافات خونى، طبقاتى و قبيله اى نباشد، مؤمن مى سازد.